"Work-to-rule" γιατί «Anything that can go wrong, will go wrong» - " Τήρησε τους κανόνες" γιατί «Οτιδήποτε μπορεί να πάει στραβά, θα πάει στραβά.»

     Με αφορμή το λάθος που έγινε στο Τζάνειο, κυρίως όμως ως απάντηση στα ΜΜΕ που έχουν ήδη καταδικάσει τον ΔΕ Νοσηλευτή, που το υπουργείο Υγείας τον Αύγουστο του 2022 ονόμασε Βοηθό Νοσηλευτή, θα ήταν χρήσιμο, θεωρώ, να καταθέσω την τοποθέτηση μου.

  Να διευκρινίσω πως στο λάθος, σαν πράξη, θα αναφερθώ στο τέλος της τοποθέτησης μου, καθώς θεωρώ πως μένοντας μόνο στο περιστατικό, χάνουμε την ουσία και καθώς δεν γνωρίζουμε , παρόλο που μερικοί από εμάς μπορούμε να υποθέσουμε, όλες τις λεπτομέρειες του περιστατικού.

Η αντίφαση καθηκοντολογίου ΔΕ Νοσηλευτών (Βοηθών Νοσηλευτών) και πραγματικότητας

   Η εφαρμογή της νομιμότητας δεν αποτελεί πάντοτε ένδειξη συμμόρφωσης ή παθητικής αποδοχής της κρατικής εξουσίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αυστηρή και σχολαστική τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών μπορεί να λειτουργήσει ως μορφή διαμαρτυρίας ή ακόμη και ως εργαλείο αντίστασης. Πρόκειται για μια μορφή κινητοποίησης που στη βιβλιογραφία αναφέρεται ως «εργασία κατά γράμμα» (work-to-rule) ή «απεργία υπακοής», κατά την οποία οι εργαζόμενοι δεν παραβιάζουν τους κανόνες, αλλά αντιθέτως, τους εφαρμόζουν κατά τρόπο τόσο αυστηρό και εξαντλητικό, ώστε να αναδείξουν τις δυσλειτουργίες του συστήματος και να προκαλέσουν πίεση προς την εργοδοσία ή το κράτος. Ενδεικτικά, το 2019, Γάλλοι τελωνειακοί στον σιδηροδρομικό σταθμό Gare du Nord στο Παρίσι προχώρησαν σε αυτή τη μορφή διαμαρτυρίας στο πλαίσιο της συζήτησης για το Brexit. Εφάρμοσαν με σχολαστικότητα τους κανονισμούς ελέγχου σε κάθε επιβάτη και αποσκευή, δημιουργώντας μεγάλες ουρές και καθυστερήσεις στα δρομολόγια Eurostar. Αντίστοιχα, στον λιμένα της Καλαί, η αυστηρή εφαρμογή των ελέγχων οδήγησε σε κυκλοφοριακή συμφόρηση, φέρνοντας στην επιφάνεια τις ελλείψεις σε προσωπικό και υποδομές.

   Ξεκινώντας από την πραγματικότητα, την οποία όσοι εργάζονται σε νοσοκομεία την γνωρίζουν, να διευκρινίσω πως εδώ και πολλά χρόνια οι ΔΕ Νοσηλευτές -έτσι θα τους αναφέρω και σε όποιον αρέσει-, εκτελούν όλες τις εργασίες που εκτελούν και οι ΠΕ και ΤΕ Νοσηλευτές. Σε αυτό το πλαίσιο όταν τον Αύγουστο του 2022 βγήκε σε ΦΕΚ το καθηκοντολόγιο των ΔΕ Νοσηλευτών, με συγκεκριμένες πιέσεις από κλαδική ένωση, ζήτησα να γίνει συνέλευση νοσηλευτικού προσωπικού, ώστε να καθορίσουμε την στάση μας απέναντι σε αυτή την καταφανή υποβάθμιση των ΔΕ Νοσηλευτών σε Βοηθούς Νοσηλευτές, όχι μόνο στο όνομα αλλά και στις εργασίες που τους επιτρεπόταν να εκτελούν.

Η πρόταση μου στην Γενική συνέλευση ήταν  work-to-rule, η εφαρμογή δηλαδή του καθηκοντολογίου, ώστε να αναδειχθεί η αντίφαση νόμου και πραγματικότητας. Είναι γνωστό, σε όλους όσους δουλεύουμε στα νοσοκομεία, πως χωρίς την ένταξη σε βάρδιες ΔΕ Νοσηλευτών, πολλές φορές ή τις περισσότερες φορές καλύτερα, χωρίς ΠΕ ή ΤΕ Νοσηλευτή στην βάρδια, δεν θα ήταν εφικτό να λειτουργήσουν τα νοσοκομεία. Αν εφαρμοζόταν το συγκεκριμένο καθηκοντολόγιο, το σύστημα θα κατέρρεε την επόμενη ημέρα. Δυστυχώς αυτή η πρότασή μου δεν έγινε αποδεκτή ούτε από την Γενική συνέλευση ούτε από τις ενώσεις ΔΕ, ούτε από το δευτεροβάθμιο συνδικαλιστικό όργανο των υγειονομικών (ΠΟΕΔΗΝ).

Προς επιβεβαίωση των παραπάνω και της πολιτικής που ασκείται, να αναφέρω πως όλα τα νοσοκομεία κατά την διάρκεια της πανδημίας, προσέλαβαν πολύ περισσότερους  ΔΕ από ότι ΤΕ ή ΠΕ. Πρόσθετος λόγος το κόστος. Το κόστος μισθοδοσίας επικουρικού προσωπικού βαρύνει το νοσοκομείο πρόσληψης και όχι το υπουργείο οικονομικών. Έχω γράψει σε παρελθόντα χρόνο για αυτά. Έτσι λοιπόν τα νοσοκομεία προχώρησαν σε οικονομίες κλίμακας και κατά την διάρκεια της πανδημίας και πιο πριν αλλά και πιο μετά.

  Η τήρηση της νομιμότητας που έχω προτείνει εδώ και πολύ καιρό, αφορά  όχι μόνο το εν λόγω καθηκοντολόγιο, αλλά και την χορήγηση των δύο ρεπό εβδομαδιαίως, την χορήγηση της κανονικής άδειας κλπ. Έχω καταθέσει κατά τον παρελθόντα χρόνο αίτηση χορήγησης οφειλόμενων ρεπό, με παρότρυνση προς τους συναδέλφους να πράξουν το ίδιο.

Το τυράκι του "ήρωα"

   Το σύστημα (Διοικήσεις νοσοκομείων, Υπουργείο Υγείας, Κυβέρνηση) γνωρίζει πολύ καλά και την πραγματικότητα και την αντίφαση της με την νομοθεσία. Πού βασίζεται όμως για την εύρυθμη λειτουργία των νοσοκομείων; Είναι ξεκάθαρο πως υπολογίζει α) στο φιλότιμο των νοσηλευτών, β) στον φόβο της επιβαλλόμενης εξουσίας, γ) στην ιδιαιτερότητα του χώρου (συμπόνια προς τον ασθενή), και τέλος, δ) στην πολυδιάσπαση του νοσηλευτικού επαγγέλματος. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συνυπολογίζονται ώστε το σύστημα να υπολογίζει πως δεν πρόκειται να ανοίξει ρουθούνι.

  Στο νοσηλευτικό προσωπικό έχει αποδοθεί η ιδιότητα του "ήρωα", ιδίως κατά την διάρκεια της πανδημίας. Κατ' ανάγκη ήρωας, γιατί το σύστημα δεν του έδωσε επιλογή, γιατί δεν έχει λόγο στην διαμόρφωση των συνθηκών, γιατί δεν του δίνεται επιλογή να κάνει κάτι άλλο. Πόσες φορές έχετε ακούσει "δεν βγαίνει το πρόγραμμα", σε αίτημα που έχετε καταθέσει; Δεν βγαίνει, γιατί ο "ήρωας δεν έχει δικαιώματα, έχει μόνο υποχρεώσεις.  Ο "ήρωας" είναι, πάνω απ’ όλα, μια μορφή που ξεπερνά τα όρια του συνηθισμένου, αναλαμβάνοντας κόστος ή κίνδυνο για κάτι που υπερβαίνει τον εαυτό του. Δεν είναι απλώς κάποιος που «κάνει κάτι σπουδαίο». Ήρωας είναι εκείνος που σε μια κρίσιμη στιγμή δεν ρωτά “τι με συμφέρει”, αλλά “τι πρέπει”.

Ο νοσηλευτής, όμως, δεν είναι ήρωας μόνο στις κρίσεις. Είναι ήρωας γιατί συνοδεύει τον ασθενή στις πιο ευάλωτες στιγμές του. Γιατί εργάζεται συχνά αθόρυβα, μέσα σε ένα σύστημα που υποτιμά τη φροντίδα και υπερεκτιμά την τεχνολογία. Είναι ήρωας γιατί αντιπροσωπεύει την αθέατη διάσταση της υγείας: την ανθρώπινη επαφή, την ενσυναίσθηση, την ελπίδα. Ο ήρωας, λέει ο φιλόσοφος, είναι αυτός που πράττει το καθήκον, ακόμη κι όταν δεν τον βλέπει κανείς. Ο νοσηλευτής πράττει καθημερινά το καθήκον του απέναντι στη ζωή – χωρίς τίτλους, χωρίς χειροκροτήματα, με μόνη ανταμοιβή το βλέμμα του ανθρώπου που ανασαίνει ξανά.

  Κυρίως όμως ο νοσηλευτής είναι επαγγελματίας υγείας. Οι συνθήκες που διαμορφώνει το σύστημα τον βάζει στην θέση του "ήρωα".

Η λάθος μετάγγιση

   Άκουσα στο ραδιόφωνο την Πρόεδρο του ΕΚΕΑ να λέει πως η μετάγγιση αίματος σε λάθος ασθενή είναι ένα πρωτοφανές γεγονός. Λυπάμαι που θα την διαψεύσω. Δεν είναι καθόλου πρωτοφανές. Όσοι έχουμε δουλέψει σε αιμοδοσίες το γνωρίζουμε καλά αυτό. Όπως επίσης γνωρίζουμε πολύ καλά πως είναι ακόμη πιο συχνό το "παρολίγον λάθος". Το λάθος δηλαδή που από συγκυριακούς λόγους δεν έχει γίνει.

Να διευκρινίσουμε πως η μετάγγιση αίματος, καθώς το αίμα είναι ένας ιστός του οργανισμού, έχει την βαρύτητα της μεταμόσχευσης. Δεν χορηγείτε σαν αντιβίωση ή οποιοδήποτε φαρμακευτικό σκεύασμα. Οπότε αυτό που ορίζουν οι διεθνείς πρακτικές για την ασφάλεια της μετάγγισης είναι η τήρηση των δικλείδων ασφαλούς μετάγγισης. Μέσα σε αυτές περιλαμβάνεται και η ταυτοποίηση του ασθενούς. Δεν μπορώ να γνωρίζω αν τηρήθηκαν οι υπόλοιπες δικλείδες ασφαλείας, οπότε δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη. Για να γίνει όμως μετάγγιση σε λάθος ασθενή, είναι σίγουρο πως υπήρξε λάθος στην διαδικασία ταυτοποίησης.

  Ένα τέτοιο λάθος θα μπορούσε, εν δυνάμει, να το κάνει και ένας ΔΕ Νοσηλευτής και ένας ΤΕ Νοσηλευτής και ένας ΠΕ Νοσηλευτής και ένας Γιατρός. Όποιος λέει το αντίθετο είναι βαθιά νυχτωμένος. Οπότε το λάθος δεν έχει να κάνει με τον βαθμό εκπαίδευσης του νοσηλευτή, αλλά με την τήρηση των διαδικασιών.

Από εδώ και πέρα

Πρώτα από όλα να ευχηθούμε όλοι, αίσια εξέλιξη στην πορεία υγείας της ασθενούς. Ύστερα να δώσουμε ένα μήνυμα στο "αμαρτωλό σύστημα", ακολουθώντας τους κανόνες, πέρα από "ηρωισμούς". Μπορεί ο "ηρωισμός" των νοσηλευτών να έχει σώσει πολλές ζωές μέχρι τώρα, στην πρώτη ευκαιρία όμως το σύστημα σε περιμένει στην γωνία να σε δικάσει. Θα συμβούλευα τους ΔΕ Νοσηλευτές, να μείνουν στις εργασίες που το καθηκοντολόγιο τους προβλέπει, μεταφέροντας την ατομική ευθύνη που τους αποδίδουν για την λειτουργία του υγειονομικού συστήματος, σε αυτούς που έχουν την θεσμική ευθύνη.

  Είναι ωραίο να αισθάνεσαι "ήρωας", μην ξεχνάς όμως πως αυτόν τον "ηρωισμό" ενδέχεται να τον πληρώσεις πολύ ακριβά. Αυτό αποδεικνύει η ζωή τουλάχιστον.

"Work-to-rule" γιατί «Anything that can go wrong, will go wrong» - " Τήρησε τους κανόνες" γιατί «Οτιδήποτε μπορεί να πάει στραβά, θα πάει στραβά.»

Τσολάκης Ιωάννης

Νοσηλευτής ΤΕ- Πρώην Νοσηλευτής Αιμοδοσίας

ΠΕ Διοικητικού Οικονομικού

Απόφοιτος Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας - Πάντειο

Μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Εργαζομένων Νοσοκομείου Νίκαιας

Εκπρόσωπος του λοιπού πλην ιατρών προσωπικού στο ΔΣ του Νοσοκομείου Νίκαιας